Vejetaryen ve vegan ürünlere olan ilgi arttıkça alternatifler de hızla artıyor. Bu artış, birtakım belirsizlikleri de beraberinde getiriyor. Üretimde kullanılan malzemeler hayvansal kaynaklı değilse bile, kullanılan yardımcı maddeler çeşitlilik gösterebiliyor. Örneğin “Bitkisel margarin” olarak tanımlanmış birçok yağ çeşidi, süttozu, peyniraltı suyu tozu gibi hayvansal katkı maddeleri içerebiliyor. Ya da ürün içinde jelatinin varlığı bize hayvan deri ve kemiklerinden elde edilen hayvansal kaynaklı bir üretim malzemesi izlenimi verirken, alternatifi bitkisel kaynaklı olarak pektinden yararlanılabiliyor. Renklendiriciler bitkisel ya da hayvansal kaynaklı olabiliyor. Üretim bandı, damıtma-ayrıştırma-elleçleme gibi proses sü- reçlerini de işin içine kattığınızda ürünün “içerik bilgisi” bu noktada maalesef bu hassas tüketici grubu açısından yeterli gelmiyor.
Örneğin şarap üretiminde proses sürecinde damıtım malzemesi olarak sığır jelatini kullanılmaktadır. Ancak ürün etiketinde proses sürecinin bir parçası olan bu işlem ayrıca belirtilmez. Bu noktada bu konuya hassasiyetle yaklaşan vegan üreticinin “vegan” ibaresiyle üretimini belgelemesi, hitap ettiği pazar açısından üreticiye, tüketim açısından da vegan tüketicilere geniş avantajlar sağlamaktadır.
Yaşanan bu sıkıntılardan hareketle Avrupa Vejetaryen Birliği tarafından geliştirilen “V-Label- Vejetaryen ve Vegan Ürün Standardizasyon Sistemi” tüm dünyada giderek daha fazla rağbet gören bir etiketleme sistemi halini almaktadır.
V-LABEL NEDİR?
Vejetaryen ürün etiketi V-Label, European Vegetarian Union (Avrupa Vejetaryen Birliği) tarafından, vejetaryenlerin tüketecekleri ürünlerin içeriklerindeki anlaşılmaz kod ve kısaltmalardan kaynaklı karmaşayı ve nihai mamulün tüketime uygunluğunu (proses süreçlerini de içeren bir beyanla) garanti eden ve 678553A ile 678.553 marka tescil numaralarıyla tüm dünyada kullanım hakkı korunan, üzerinde bulunduğu ürünün, vejetaryen/veganlara uygun olduğunu ifade eden pratik ve denetimli uluslararası bir sembol/ standardizasyon sistemidir. Üstelik ürün içeriğinin, logo altında belirtilen vejetaryen türüne göre kapsamını net bir şekilde ortaya koyar.
Ürünlerin içeriklerine ve üretim proseslerine göre dört farklı V-Label alt tanımı bulunmaktadır. (V-Label etiketinde vejetaryenlik sınıfı da yazıyla belirtilmektedir)
1- Vegan: Ürünlerinizde ve üretim proseslerinizde süt, yumurta, bal da dahil olmak üzere hiçbir hayvansal ürünün kullanılmadığı durumda Vegan V-Label etiketlemesi yapılır.
2- Lakto Vejetaryen: Ürünlerinizin içeriğinde ve üretiminde hayvansal kaynaklı yalnızca süt veya süt bazlı ürünler kullanılıyor ise Lakto Vejetaryen etiketlemesi yapılır.
3- Ovo Vejetaryen: Ürünlerinizin içeri- ğinde ve üretiminde hayvansal kaynaklı yalnızca yumurta veya yumurta bazlı ürünler kullanılıyorsa Ovo Vejetaryen etiketlemesi yapılır.
4- Lakto – Ovo Vejetaryen: Ürünlerinizin içeriğinde ve üretiminde hayvansal kaynaklı yalnızca süt ve yumurta bazlı ürünler kullanılıyorsa Lakto-Ovo Vejetaryen etiketlemesi yapılır.
Tüketiciler, firma beyanlarından ziyade, kendilerindeki hassasiyeti yakından tanıyan bu denetim sistemine güvenle yaklaşmakta ve V-Label logosunu gördükleri ürünleri, içeriğini sorgulamaksı- zın güvenle tüketmektedir.
Sertifika alan firmalar, V-Label’ın uluslararası sitesinde ilan edilmekte ve sertifikalı ürünler sözleşme dönemi boyunca yayında kalmaktadır. Böylelikle, üreticinin tüketiciye en kolay yoldan ulaşımı sağlanmaktadır.
Avrupa’da doğan bu sistem, zaman içinde tüm dünyada tanınır, bilinir ve uygulanır bir hal almıştır. Öyle ki V-Label şu anda, İzlanda’dan Yunanistan’a, İspanya’dan Rusya’ya tüm Avrupa ülkelerinde geçerli olmasının yanı sıra, Nijerya, Kanada, ABD gibi Avrupa dışındaki ülkelerde de temsilcilikleri vasıtasıyla sertifikalandırma yapmakta ve giderek daha da yaygın hale gelmektedir. Aynı zamanda temsilcilikler vasıtasıyla denetimsiz kullanımının önüne geçilmektedir.
Uluslararası temsilcilikler, sertifikalandırma işlemlerinde ve rutin denetimlerinde, uluslararası akreditasyonu olan yerel gıda kontrol laboratuarları ile çalışırlar.
Dünyadaki vejetaryen-vegan nüfusu özellikle son yıllarda oldukça hızlı bir artış göstermektedir. Artışta, gelişen sosyal medyayla birlikte bilgiye kolay erişim, vejetaryen-veganlığın toplumda bilinirliğinin artması ve yaşayan örneklerle sorgulanabilmesi, artan popülasyonla doğru orantılı olarak vejetaryen-vegan ürün çeşitliliğinin artması ve delidana, kuşgribi, ebola gibi hayvanlardan geçen salgın hastalıkların etkisi olduğu düşünülmektedir.
Amerikan Diyetisyenler Birliği’nin 2008 yılında yaptığı araştırmaya göre ABD’de oran %3,2 iken, 2013 yılında bu oran %13’lere kadar çıkmıştır; 5 yıl içinde ortalama 4,5 kat artış olduğu görülmektedir. Aynı şekilde İngiltere’de The Food Standard Agency’nin 2009 yılında yaptığı çalışmada oran % 4 iken, 2013 yılında (4 yılda) bu oran 3 kat artışla %12’ye çıkmıştır. Türkiye’de Vegan ve Vejetaryenler Derneği tarafından başlatılan 2 ayrı istatistik çalışmasından da henüz net veriler alınamamıştır.
TÜRKİYE’DE V-LABEL
Türkiye’de üretim yapan gıda ihracatçı firmalarının büyük bir bölümü, aslında bu büyük pazara hitap edebilecek yapıda üretimleri olmasına rağmen pazardan ya da pazarın büyüklüğünden habersiz. Üreticilerimiz arasında bu alanda farkındalık yaratmak ve gıda ihracatçılarımızın mevcut koşullarla ya da hammadde/ proses sürecinde gerçekleştirecekleri birtakım ufak revizyonlarla dünya vegan-vejetaryen pazarıyla buluşmasını sağlamak öncelikli hedef. Üreticiye yeni pazarlar açan bu sistem, tüketiciler için de daha geniş ürün çeşitliliği ve daha pratik bir yaşam anlamına geliyor. Vegan ve Vejetaryen pazarına hitap eden bu sertifikasyon sistemi, aynı zamanda çe- şitli gıda alerjilerine bağlı özel beslenme tercihi olan tüketicilere de bir alternatif oluşturuyor. Vegan ürünlerde hayvansal hiçbir bileşenin olmaması, aynı zamanda dini sebeplerle özel koşullar arayan tüketiciler için de (örneğin helal gıda) uygunluk anlamı taşıyor.
Türkiye’de bu konuda lisans dağıtıcı ve denetimci tek yetkili kuruluş, EVU tam üyesi ve V-Label Türkiye temsilcisi olan Vegan ve Vejetaryenler Derneği Türkiye(TVD)’dir.
TÜRKİYE’DE SERTİFİKA ALAN MARKALAR VE SERTİFİKA NUMARALARI
Firma: ERİŞLER GIDA A.Ş.
Ürünler ve Sertifika no:
Nudo Domatesli – (TR1408201 – VEGAN )
Nudo Körili – (TR1408202 – VEGAN )
Nudo Sebzeli – ( TR1408203 – VEGAN )
Nudo Soğanlı – (TR1408204 – VEGAN )
Nudo Sofra – (TR1408205 – VEGAN )
Erişler Çok Amaçlı Buğday Unu – (TR1411211 – VEGAN )
Erişler Böreklik ve Baklavalık Un – (TR1411212 – VEGAN )
Firma: YÖRPAŞ YÖRESEL YİYECEKLER A.Ş.
Ürünler ve Sertifika no:
Komagene Çiğ Köfte (Az acılı-Normal Acılı- Çok acılı) – (TR1411206 – VEGAN )
Komagene Kuru Biber Dolma – (TR1411207 – VEGAN )
Komagene Kuru Patlıcan Dolma – (TR1411208 – VEGAN )
Komagene Yaprak Sarma – (TR1411209 – VEGAN )
Komagene Şakşuka – (TR1411210 – VEGAN )
Firma: GRUP DNC GIDA SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
Ürünler ve Sertifika no:
Gloria Jeans Coffes Türkiye İçecek Menüsü (Lakto Vejetaryen) – (TR1501213 – LAKTO VEJETARYEN)
Gloria Jeans Coffees Türkiye İçecek Menüsü (Vegan) – (TR1501214 – VEGAN)
